Altaplana, world of Francois Schuiten and Benoit Peeters

the impossible & infinite encyclopedia of the world created by Schuiten & Peeters

User Tools

Site Tools


Recensie De Holle Aarde Deel 1 t/m 3

Zo af en toe staat er een striptekenaar op die zich geroepen voelt te experimenteren met het medium strip. Robert van der Kroft liet voor Pep zijn stripfiguurtje Pepijn bijvoorbeeld regelmatig door de kadertjes van de strip heen breken- zakken of -vallen. Philippe Druillet zetten vraagtekens bij de klassieke wafelijzer-indeling van twaalf hokjes per pagina en leverde de meest experimantele strips af die ik ooit las (wat ik overigens niet neerbuigend bedoel, de psychedelica was in strips nergens zo nadrukkelijk aanwezig als in zijn werk) en al heel vroeg in de ontwikkeling van het beeldverhaal vervaardigde Gustave Verbeek strips (Niet te geloven ondersteboven) die je zowel rechtop als op de kop kon lezen. Knap. Joost Swarte maakte ook eens zo'n pagina.

De gebroeders Schuiten gingen nog een stapje verder en vervaardigden het eerste Palindroom-vormige stripalbum! Een palindroom is een woord dat je van voor naar achter kunt lezen en van achter naar voren zonder dat het verandert: Lepel, negen, de naam Reinier, parterretrap, meetsysteem, droomoord, legerregel, enzovoorts, al weet ik niet of er in de Nederlandse taal nog zoveel voort te gaan valt op het gebied van de palindroom…

Dat titel van hun derde Holle Aarde-album Nogegon als woord een palindroom betrof was me wel duidelijk, maar dat de heren het concept tot het gaatje doorgevoerd hadden, dat wist ik niet. Tijdens mijn vakantie las ik de driedelige reeks eigenlijk voor het eerst in haar geheel. Carapaces kende ik al, een aardige verzameling surrealistische, licht erotische korte verhalen. Interessant, maar ik was er niet ondersteboven van, Zara deed me eigenlijk nog minder, al blijft het gegeven van De Holle Aarde natuurlijk een goede ingeving. De Holle Aarde-serie zit namelijk vol grappige en creatieve ideeën. Zoals de tredmolen-wereld waarmee Zara opent: de bevolking woont aan de binnenkant van een planeet en is gedwongen mee te lopen tegen de beweging van de planeet in teneinde aan de onderkant van de bol te blijven en niet naar het midden te vallen. Olive besluit op één plaats te blijven en daardoor begint haar reis naar de andere werelden in de Holle aarde.

Gedurende het lezen van het derde deel Nogegon vond ik het verhaal steeds warriger worden tot me – iets over de helft – opviel dat er iets met de pagina-nummering aan de hand was: Hoezo pagina 30'? Zag ik dat nu goed, nummerde ze nu terùg? En wat deed die apostrof daar?

Ik bladerde wat heen en weer en toen viel het me op. Halverwege keert het verhaal op zijn sporen terug, het tweede gedeelte is een spiegeling van het eerste gedeelte! Geen wonder dat ik het wat warrig vond. Hoe kréég Luc Schuiten het voor elkaar een verhaal te schrijven dat van achter en naar voren in essentie hetzelfde was? Het was de uiterste consequentie van een idee voor een nieuwe wereld in De Holle Aarde.

Op Nogegon verloopt de tijd anders dan op andere werelden: Alles is er gespiegeld. Wie aankomt moet ook weer vertrekken. Relaties die aangeknoopt worden, moeten weer verbroken worden. Nelle (hier omgedoopt tot het Nogegon-waardige Nellen) verzet zich tegen het idee, maar komt uiteindelijk tot de conclusie dat het onvermijdelijk is als ze door de omstandigheden gedwongen wordt inderdaad weer te vertrekken. Op dezelfde manier als ze gekomen is, nou ja… bijna dezelfde manier, waarbij ze stuk voor stuk de personen die ze bij haar aankomst ontmoette in omgekeerde volgorde opnieuw ontmoet. Geniaal bedacht door Luc Schuiten… en voor broer François wel gemakkelijk, dacht ik aanvankelijk, die kon gewoon met dezelfde schetsen de tweede helft van het verhaal afraffelen… Louw loene! Beter kijken onthulde dat François in het tweede gedeelte het perspectief verandert! Dat zie je op de plaatjes bij dit artikel, die ik uit de centrale pagina's 36 & 36' geknipt heb. Het linkergedeelte (pagina 36) verandert van perspectief in het rechtergedeelte (36'). Links wordt rechts, onder wordt boven. Soms verandert ook de emotie mee, zoals hieronder: van woede naar genegenheid…

Wie het boek erbij pakt ziet op pagina 30 bijvoorbeeld Nellen op de rug, op pagina 30' zijn de rollen omgedraaid en zien we Natan op de rug, op pagina 31 is Nellen's bezoek aan de Dodenmarkt in kikvorsperspectief getekend, op pagina 31' in vogelvluchtperspectief. Wie dat eenmaal doorheeft kan in het boek blijven bladeren en vergelijken tot-ie een ons weegt, zeker omdat François Schuiten's tekeningen zich met hun architectonische inslag perfect lenen voor dit soort platen. In plaats van zich er gemakkelijk vanaf te maken (dat had zonder problemen gekund) maakt François het zich hier extra moeilijk! Als je eenmaal door hebt hoe Nogegon is opgebouwd, is het verhaal lezen zónder aan de spiegeling te denken haast onmogelijk en eerlijk gezegd is het verhaal na het doen van die ontdekking ook niet zo heel belangrijk meer. Wel maakt Luc het verhaal af en weet hij er ondanks het dwingende keurslijf toch nog een soort van logisch eind aan te breien, daarbij net niet helemaal verzandend in uitleggerigheid. Eén van Luc's geniaalste vondsten is het volk van de 'geweigerden' waar het verhaal mee opent en eindigt. Deze mensen zijn niet onderhevig aan het symmetrische van de tijd op Nogegon. Als één van hen aan het begin van het verhaal aan plakjes gesneden wordt vraagt een wijze van zijn volk hem wie daar verantwoordelijk voor was. Een symmetrische? Dan is er niets aan de hand oordeelt de wijze. De lezer weet het dan nog niet, maar de dader moet dus – gedwongen door de regels van de tijd op Nogegon – op zijn schreden terug keren en de effecten van zijn wandaad ongedaan maken. Toch?

Er kwam nooit een vierde Holle aarde deel. Begrijpelijk. Een strip als Nogegon is in zijn soort niet te overtreffen!

(HH)

Original article by H.H., published at February, 2016.
Read the whole story at Stripaap.nl