Belgica

Belgica (België in het Latijn) is de naam van een expeditie naar Antarctica in 1897-98 AD, die in grote mate heeft bijgedragen tot het vergroten van onze kennis van dit deel van onze wereld. François Schuiten en P.P.G. De Schutter creëerden een postzegel die werd uitgegeven op 23 mei 1997.

In 1896 kocht hij, na een periode van intensief lobbyen, Adrien de Gerlache het in Noorwegen gebouwde walvisjachtschip Patria, dat hij na een grondige verbouwing omdoopte tot de Belgica. De Gerlache had samengewerkt met het Geografisch Genootschap van Brussel om een nationale inschrijving te organiseren, maar zijn expeditie kon pas worden uitgerust nadat de Belgische regering twee grote subsidies had goedgekeurd, waardoor het een door de staat gesteunde onderneming werd. Met een multinationale bemanning, waartoe Roald Amundsen , Frederick Cook en Henryk Arctowski behoorden, vertrokken zij op 16 augustus 1897 vanuit Antwerpen.

Na Antwerpen te hebben verlaten, bezocht de expeditie Madeira, Rio de Janeiro en Montevideo. Vooral in Rio, waar een grote Belgische gemeenschap leefde, werd de Belgica enthousiast onthaald. Maar ook de Brazilianen waren zeer geïnteresseerd in de Belgische wetenschappelijke onderneming. Het Historisch en Geografisch Genootschap van Rio hield een speciale bijeenkomst waar de wetenschappers en officieren van de expeditie het lidmaatschap werd aangeboden. Enkele weken later, in Montevideo, schreef Amundsen in zijn dagboek dat hij nog nooit zoveel mooie vrouwen 'op één plaats en tegelijkertijd' had gezien.

Op januari 1898 bereikte de Belgica de kust van Graham Land. Zeilend tussen de kust van Graham Land en een lange reeks eilanden in het westen, gaf de Gerlache de doorvaart de naam Straat Belgica. Later werd het omgedoopt tot Straat Gerlache ter ere van hem. Na het in kaart brengen en benoemen van verschillende eilanden tijdens zo'n 20 afzonderlijke landingen, passeerden ze de zuidpoolcirkel op 15 februari 1898.

Op 28 februari 1898 kwam de expeditie van de Gerlache vast te zitten in het ijs van de Bellinghausenzee, bij Peter I-eiland, omdat ze er niet in slaagden een doorgang te vinden naar de Weddellzee. De Gerlache is waarschijnlijk opzettelijk diep het pakijs ingevaren om zijn schip voor de winter in het ijs te laten vastvriezen. Ondanks pogingen van de bemanning om het schip te bevrijden, realiseerden zij zich al snel dat zij gedwongen zouden zijn de winter op Antarctica door te brengen.

Ze waren slecht uitgerust en hadden niet genoeg winterkleding voor elke man aan boord. Er was een tekort aan voedsel, en wat er was, was niet gevarieerd genoeg. Pinguïns en zeehonden werden gedood en het vlees werd opgeslagen voor het begin van de winter. Warme kleding werd geïmproviseerd uit de beschikbare materialen.

Maanden van ontberingen volgden. Pogingen om het schip en de bemanning uit de klauwen van het ijs te bevrijden mislukten. Op januari 1899 zat de Belgica nog steeds vast in ijs van ongeveer 2,1 meter dik en de mogelijkheid van nog een winter in het ijs werd reëel. Open water lag op ongeveer een halve mijl afstand en Cook stelde voor om geulen te graven naar het open water om de Belgica in staat te stellen uit het ijs te ontsnappen. De verzwakte bemanning gebruikte dynamiet en verschillende gereedschappen om de geul te maken. Uiteindelijk, op 15 februari 1899, slaagden zij erin langzaam het kanaal in te varen dat zij in de weken daarvoor hadden vrijgemaakt. Ze deden er bijna een maand over om 7 mijl af te leggen, en op 14 maart waren ze het ijs kwijt. De expeditie keerde terug naar Antwerpen op 5 november 1899. De omstandigheden waren zwaar, maar desondanks slaagde de expeditie erin een aanzienlijke hoeveelheid wetenschappelijke gegevens te verzamelen, waaronder een volledig jaar meteorologische waarnemingen. ¹⁾

• Amundsen
• Postzegels
• De straten van Brussel